فارسی
تولید کننده : نیرو بخار آراز
مقدمه
دیگ روغن داغ به‌عنوان یکی از تجهیزات اصلی در صنایع غذایی، شیمیایی، نفت و فرآیندی نقش مهمی در تأمین حرارت پایدار و یکنواخت دارد. اگرچه این سیستم‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که در دماهای بالا بدون نیاز به فشار زیاد کار کنند، اما خطاهای رایج در عملکرد آنها می‌تواند باعث توقف تولید، کاهش راندمان، افزایش مصرف انرژی و حتی خطرات ایمنی شود. افزایش تولید در سال‌های اخیر باعث شده مهندسان تاسیسات صنعتی به دنبال شناسایی و رفع سریع خطاهای دیگ روغن داغ باشند. در این مقاله به‌عنوان یک راهنمای جامع، رایج‌ترین مشکلات، دلایل بروز آنها و روش‌های استاندارد رفع خطا را بررسی می‌کنیم.
دیگ روغن داغ چیست و چرا شناخت خطاهای آن اهمیت دارد؟
دیگ روغن داغ یک سیستم گرمایشی صنعتی است که با استفاده از روغن حرارتی به جای آب یا بخار، دمای بالای ۲۰۰ تا ۳۰۰ درجه را بدون نیاز به فشار بالا تأمین می‌کند. این موضوع باعث افزایش ایمنی و راندمان می‌شود.
طبق داده‌های منتشرشده توسط HTF Engineering Report 2024، حدود ۵۵٪ از خرابی‌های سیستم روغن داغ ناشی از نگهداری نادرست و خطاهای اپراتوری است.
بنابراین شناخت خطاهای رایج، نقش کلیدی در افزایش طول عمر دستگاه، کاهش آسیب‌های حرارتی و حفظ ایمنی خطوط تولید دارد.
رایج‌ترین خطاهای دیگ روغن داغ
۱. افت فشار در مدار روغن
افت فشار یکی از مشکلات رایج در سیستم‌های روغن داغ است و معمولاً به دلیل وجود نشتی، گرفتگی فیلترها یا خرابی پمپ سیرکولاسیون رخ می‌دهد.
علائم این خطا شامل کاهش دمای خروجی، افزایش زمان گرم شدن و صدای غیرعادی پمپ است.
۲. افزایش بیش‌ازحد دمای روغن
افزایش دمای روغن حرارتی معمولاً به علت خرابی ترموستات، تنظیم نبودن مشعل یا کاهش دبی جریان رخ می‌دهد. این موضوع باعث تجزیه (Cracking) روغن و کاهش طول عمر آن می‌شود.
در صورت بی‌توجهی، این خطا می‌تواند به آسیب جدی کویل‌ها منجر شود.
۳. آلودگی یا اکسید شدن روغن حرارتی
یکی از دلایل اصلی افت راندمان و افزایش مصرف سوخت، آلودگی روغن است. ورود رطوبت، ذرات فلزی و سوختگی ناشی از دمای زیاد باعث تغییر رنگ و رسوب در سیستم می‌شود.
طبق استاندارد DIN 51502، روغن حرارتی باید هر ۱۰ تا ۱۲ ماه آزمایش شود.
۴. عملکرد نامنظم مشعل
مشعل قلب سیستم دیگ روغن داغ است و هرگونه اختلال در آن باعث ناپایداری دما می‌شود. رایج‌ترین دلایل شامل تنظیم نبودن شیر گاز، کثیفی نازل، کمبود هوای احتراق و خرابی برد کنترل است.
این مشکل معمولاً با لرزش مشعل و نوسان شعله همراه است.
۵. رسوب‌گیری در کویل‌ها
رسوب حرارتی (Coking) یکی از جدی‌ترین مشکلات سیستم روغن داغ است که معمولاً به دلیل دمای بیش‌ازحد یا کیفیت پایین روغن رخ می‌دهد.
رسوب‌ها باعث افزایش دمای پوسته، کاهش تبادل حرارت و در نهایت سوختن کویل می‌شوند.
۶. کاهش دبی پمپ سیرکولاسیون
پمپ‌های سیرکولاسیون به‌طور دائم در دماهای بالا کار می‌کنند و خرابی مکانیکی در آنها رایج است.
کاهش دبی معمولاً به دلیل ساییدگی پروانه، خرابی یاتاقان‌ها یا ویسکوزیته بالای روغن اتفاق می‌افتد.
۷. نشتی در فلنج‌ها و اتصالات
در دماهای بالا انبساط حرارتی قطعات باعث شل شدن پیچ‌ها و آسیب‌دیدگی گسکت‌ها می‌شود.
نشتی روغن علاوه بر خطر آتش‌سوزی باعث کاهش فشار و آسیب به پمپ می‌شود.
روش‌های استاندارد رفع خطاهای دیگ روغن داغ
تست فشار و پایش جریان روغن
- شناسایی سریع نشتی‌ها با تست هیدرواستاتیک
- بررسی عملکرد فیلتر و تعویض دوره‌ای
- اندازه‌گیری دبی پمپ و مقایسه با مقادیر طراحی
این روش برای کاهش افت فشار بسیار مؤثر است.
کالیبراسیون سنسورها و ترموستات‌ها
- تنظیم مجدد ترموکوپل‌ها و کنترلرهای PID
- تست عملکرد مشعل در حالت‌های مختلف
- بررسی صحت شیر قطع اضطراری
این روش دقت دمایی سیستم را بهبود می‌بخشد.
تعویض یا احیای روغن حرارتی
- انجام آزمایش اسیدیته، ویسکوزیته و نقطه اشتعال
- فیلتر و بازیافت روغن در صورت امکان
- تعویض کامل در صورت مشاهده ذغال، رسوب یا اکسیداسیون شدید
این اقدام بیشترین تأثیر را در افزایش راندمان دارد.
سرویس کامل مشعل
- تنظیم هوا و گاز برای داشتن شعله پایدار
- تمیز کردن نازل و فیلتر سوخت
- بررسی الکترودها و سیستم جرقه‌زن
این روش باعث کاهش مصرف انرژی و جلوگیری از نوسان دما می‌شود.
رسوب‌زدایی و شست‌وشوی کویل‌ها
- استفاده از محلول‌های مجاز صنعتی
- کنترل دمای سطح کویل‌ها با ترمومتر لیزری
- جلوگیری از شوک حرارتی هنگام راه‌اندازی
این روش در صنایع با مصرف بالا بسیار ضروری است.
سرویس و تعمیر پمپ سیرکولاسیون
- بررسی وضعیت یاتاقان‌ها
- اندازه‌گیری ویبره و صدا
- تست فشارخروجی پمپ
این اقدام برای حفظ جریان پیوسته روغن اهمیت حیاتی دارد.
نکات اجرایی مهم
- استفاده از روغن حرارتی استاندارد با برند معتبر
- پایش دمای سطح کویل‌ها به‌صورت هفتگی
- تعویض فیلترهای روغن طبق دستورالعمل سازنده
- جلوگیری از نوسان شدید دما هنگام راه‌اندازی
- تست دوره‌ای سیستم ایمنی مشعل
- بازرسی سالانه کامل سیستم طبق استاندارد ISSO-2025
مقایسه خطاها و روش‌های رفع آنها (جدول)
| خطا | علت اصلی | روش رفع پیشنهادی | اهمیت |
|---|---|---|---|
| افت فشار مدار | نشتی، فیلتر، پمپ | تست فشار + سرویس پمپ | بالا |
| افزایش بیش از حد دما | تنظیم نبودن سنسورها | کالیبراسیون + تنظیم مشعل | بسیار بالا |
| آلودگی روغن | اکسیداسیون، رطوبت | احیا یا تعویض روغن | بالا |
| عملکرد بد مشعل | هوا/گاز نامناسب | سرویس کامل مشعل | بسیار بالا |
| رسوب‌گیری کویل‌ها | دمای زیاد، روغن ضعیف | رسوب‌زدایی صنعتی | بالا |
| کاهش دبی پمپ | خرابی مکانیکی | سرویس پمپ | متوسط |
نکات کلیدی
- رایج‌ترین خطای دیگ روغن داغ، افزایش بیش‌ازحد دمای روغن است که معمولاً به دلیل خرابی سنسورها و کاهش دبی جریان رخ می‌دهد.
- برای رفع افت فشار مدار روغن، ابتدا باید نشتی‌ها شناسایی شوند، سپس عملکرد پمپ و فیلتر بررسی شود.
- آلودگی روغن حرارتی یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش راندمان و افزایش مصرف سوخت در دیگ‌های روغن داغ است.
- نوسان شعله مشعل معمولاً به دلیل تنظیم نبودن هوا و سوخت یا کثیفی نازل رخ می‌دهد و نیازمند سرویس کامل است.
سوالات متداول
۱. چرا دمای روغن حرارتی بیش از حد بالا می‌رود؟
به دلیل تنظیم نبودن ترموستات، کاهش دبی یا عملکرد نامناسب مشعل.
توضیح بیشتر: دمای زیاد باعث تجزیه سریع روغن و آسیب به کویل‌ها می‌شود.
۲. بهترین روش تشخیص آلودگی روغن چیست؟
تست آزمایشگاهی ویسکوزیته، نقطه اشتعال و اسیدیته.
توضیح بیشتر: تغییر رنگ و بوی روغن نشانه آلودگی شدید است.
۳. چگونه می‌توان از رسوب‌گیری کویل جلوگیری کرد؟
با کنترل دما، استفاده از روغن مناسب و سرویس دوره‌ای.
توضیح بیشتر: رسوب‌گیری بیشترین آسیب را در سیستم ایجاد می‌کند.
۴. نشتی در سیستم روغن داغ چطور برطرف می‌شود؟
سفت کردن فلنج‌ها، تعویض گسکت‌ها و تست فشار.
توضیح بیشتر: نشتی از خطرناک‌ترین مشکلات این سیستم‌هاست.
۵. چرا مشعل دیگ روغن داغ نوسان دارد؟
به دلیل کمبود هوا، کثیفی نازل یا خرابی شعله‌نگهدار.
توضیح بیشتر: نوسان شعله باعث کاهش راندمان و افزایش مصرف سوخت می‌شود.
۶. هر چند وقت یکبار باید روغن حرارتی تعویض شود؟
بسته به نوع روغن، هر ۱ تا ۳ سال.
توضیح بیشتر: آزمایش دوره‌ای بهترین معیار برای تصمیم‌گیری است.
۷. آیا می‌توان دیگ روغن داغ را بدون پمپ سیرکولاسیون راه‌اندازی کرد؟
خیر.
توضیح بیشتر: پمپ وظیفه گردش روغن و جلوگیری از سوختن کویل را دارد.
