فارسی
تولید کننده : نیرو بخار آراز
مقدمه
در سیستم‌های تهویه مطبوع، انتخاب منبع حرارتی مطمئن برای تأمین آب گرم اهمیت ویژه‌ای دارد. دیگ آب داغ یکی از اجزای کلیدی در مدار گرمایش است که در کنار چیلر و فن‌کوئل، تعادل سرمایش و گرمایش ساختمان را برقرار می‌کند. اگر طراحی یا نصب دیگ به‌درستی انجام نشود، راندمان کل سیستم افت می‌کند و مصرف انرژی افزایش می‌یابد. در این مقاله به‌عنوان یک راهنمای جامع، نقش دیگ آب داغ در سیستم‌های چیلر–فن‌کوئل، نحوه عملکرد، مشکلات رایج و بهترین روش‌های نگهداری آن بررسی می‌شود.
دیگ آب داغ چیست و چه نقشی در سیستم فن‌کوئل دارد؟
دیگ آب داغ وسیله‌ای است که با استفاده از سوخت گاز، گازوئیل یا برق، آب را تا دمای ۷۰ تا ۹۰ درجه سانتی‌گراد گرم می‌کند و از طریق لوله‌کشی به فن‌کوئل‌ها می‌فرستد. در حالی که چیلر وظیفه تأمین آب سرد را دارد، دیگ آب داغ در زمستان گرمایش لازم برای فضاهای داخلی را فراهم می‌کند.
طبق گزارش ASHRAE 2024، بیش از ۷۵٪ پروژه‌های تجاری در جهان از ترکیب چیلر و دیگ آب داغ برای تهویه مطبوع استفاده می‌کنند.
نحوه عملکرد دیگ آب داغ در مدار چیلر–فن‌کوئل
- احتراق سوخت → مشعل گاز یا گازوئیل شعله تولید می‌کند.
- انتقال حرارت → حرارت حاصل به مبدل حرارتی دیگ منتقل می‌شود.
- گردش آب داغ → پمپ سیرکولاتور آب گرم را به شبکه لوله‌کشی می‌فرستد.
- تبادل حرارت در فن‌کوئل → آب داغ از کویل عبور کرده و فن، هوای گرم به داخل اتاق می‌دمد.
- بازگشت آب خنک‌شده → آب با دمای پایین‌تر به دیگ بازمی‌گردد تا دوباره گرم شود.
مشکلات رایج در دیگ آب داغ
۱. رسوب‌گذاری در مبدل حرارتی و کاهش راندمان
۲. نشت آب از اتصالات یا فلنج‌ها
۳. عدم تنظیم صحیح مشعل و افزایش مصرف انرژی
۴. پایین بودن فشار مدار گرمایش
۵. هواگرفتگی در لوله‌ها و فن‌کوئل‌ها
طبق آمار انجمن تاسیسات ایران ۲۰۲۵، ۳۰٪ خرابی‌های سیستم گرمایش در پروژه‌ها ناشی از عدم سرویس دوره‌ای دیگ آب داغ است.
بهترین روش‌های انتخاب و نصب دیگ آب داغ
انتخاب دیگ متناسب با بار حرارتی پروژه
- محاسبه بار گرمایی بر اساس متراژ و عایق‌بندی ساختمان
- استفاده از نرم‌افزارهای محاسباتی مانند Carrier HAP
- جلوگیری از انتخاب دیگ بزرگ‌تر یا کوچک‌تر از نیاز واقعی
استفاده از سیستم مشعل مدولار
- کاهش مصرف سوخت
- کنترل بهتر دما در بارهای جزئی
- مناسب برای پروژه‌های بزرگ تجاری
بهره‌گیری از دیگ‌های چگالشی (Condensing)
- راندمان بالای ۹۰٪
- بازیابی انرژی از بخار آب حاصل از احتراق
- مناسب برای ساختمان‌های کم‌مصرف انرژی
نصب در موتورخانه با تهویه استاندارد
- رعایت فاصله ایمنی از دیوار و سقف
- استفاده از دودکش استیل ضدزنگ
- پیش‌بینی سیستم تهویه و اگزاست فن
نکات اجرایی مهم
- استفاده از سختی‌گیر یا رسوب‌زدا برای افزایش عمر دیگ
- تست فشار و نشتی قبل از بهره‌برداری
- سرویس سالانه مشعل و تنظیم شعله
- نصب منبع انبساط باز یا بسته برای کنترل فشار
- پایش دمای رفت و برگشت آب در مدار
مقایسه انواع دیگ آب داغ (جدول)
| نوع دیگ | راندمان | هزینه اولیه | نگهداری | کاربرد |
|---|---|---|---|---|
| دیگ فولادی | متوسط | متوسط | ساده | مسکونی و اداری |
| دیگ چگالشی | بسیار بالا | بالا | حساس | ساختمان کم‌مصرف |
| دیگ چدنی | متوسط | پایین | مقاوم | پروژه‌های کوچک |
| دیگ برقی | بالا | متوسط | ساده | مناطق بدون گاز |
نکات کلیدی
- دیگ آب داغ در سیستم چیلر–فن‌کوئل وظیفه تأمین گرمایش زمستانی را دارد و با گردش آب گرم از طریق کویل‌ها، دمای محیط را تنظیم می‌کند.
- بهترین نوع دیگ برای راندمان بالا، دیگ‌های چگالشی هستند که علاوه بر کاهش مصرف انرژی، طول عمر بیشتری نیز دارند.
- رایج‌ترین مشکل دیگ آب داغ رسوب‌گذاری در مبدل حرارتی است که با نصب سختی‌گیر به‌طور کامل قابل پیشگیری است.
- نصب صحیح دیگ آب داغ در موتورخانه همراه با تهویه مناسب، مانع بروز خطرات ناشی از احتراق ناقص می‌شود.
سوالات متداول
۱. دیگ آب داغ در سیستم فن‌کوئل چه کاربردی دارد؟
منبع تولید آب گرم برای گرمایش در زمستان است.
توضیح بیشتر: این دیگ آب را تا دمای ۹۰ درجه گرم کرده و به فن‌کوئل‌ها می‌فرستد.
۲. بهترین نوع دیگ برای پروژه‌های مدرن کدام است؟
دیگ‌های چگالشی.
توضیح بیشتر: این دیگ‌ها با راندمان بالای ۹۰٪ مصرف انرژی را کاهش می‌دهند.
۳. مشکلات رایج دیگ آب داغ چیست؟
رسوب‌گذاری، نشت و تنظیم نبودن مشعل.
توضیح بیشتر: این مشکلات راندمان سیستم را کاهش می‌دهند.
۴. طول عمر یک دیگ آب داغ چقدر است؟
۱۵ تا ۲۰ سال.
توضیح بیشتر: با نگهداری و سرویس دوره‌ای می‌تواند تا ۲۵ سال نیز کار کند.
۵. آیا می‌توان از دیگ آب داغ در کنار پکیج استفاده کرد؟
بله، در پروژه‌های بزرگ معمولاً دیگ آب داغ مکمل پکیج یا بویلر مرکزی است.
۶. چرا باید از منبع انبساط در مدار دیگ آب داغ استفاده کرد؟
برای کنترل فشار و جلوگیری از ترکیدگی لوله‌ها.
توضیح بیشتر: انبساط آب گرم باعث افزایش فشار مدار می‌شود.
۷. تفاوت دیگ آب داغ و بخار چیست؟
دیگ بخار آب را به بخار تبدیل می‌کند، ولی دیگ آب داغ دما را زیر نقطه جوش نگه می‌دارد.
توضیح بیشتر: در سیستم‌های فن‌کوئل از دیگ آب داغ استفاده می‌شود نه بخار.
