فارسی
تولید کننده : نیرو بخار آراز
مقدمه
در خطوط تولید پیوسته، کنترل دقیق دما یکی از مهم‌ترین عوامل در حفظ کیفیت محصول و راندمان تولید است. استفاده از دیگ روغن داغ (Hot Oil Boiler) به‌دلیل توانایی تأمین حرارت یکنواخت و پایدار، جایگزینی مناسب برای بخار و سیستم‌های حرارتی سنتی شده است. این سیستم‌ها در صنایع غذایی، شیمیایی، چوب، نساجی و قیرسازی کاربرد فراوانی دارند. در این مقاله به‌صورت جامع بررسی می‌کنیم که دیگ روغن داغ چگونه کار می‌کند، چه اجزایی دارد و چه مزایایی در خطوط تولید پیوسته ارائه می‌دهد.
دیگ روغن داغ چیست و چگونه کار می‌کند؟
دیگ روغن داغ یک مبدل حرارتی بسته است که در آن روغن حرارتی (Thermal Oil) به‌عنوان سیال واسطه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روغن درون کویل‌های حرارتی فولادی گردش کرده و به‌صورت غیرمستقیم گرما را از شعله مشعل دریافت می‌کند. سپس این انرژی به تجهیزات فرآیندی منتقل می‌شود تا دمای مطلوب بدون تماس مستقیم با شعله تأمین گردد.
برخلاف بویلرهای بخار، در سیستم روغن داغ هیچ تبخیری رخ نمی‌دهد؛ بنابراین فشار کاری پایین‌تر اما دمای بالاتری (تا ۳۰۰ درجه سانتی‌گراد) حاصل می‌شود.
اجزای اصلی دیگ روغن داغ
۱. بدنه فولادی و کویل‌ها: ساخته‌شده از لوله‌های آلیاژی مقاوم در برابر حرارت برای انتقال یکنواخت گرما.
۲. مشعل (Gas/Oil Burner): وظیفه تأمین انرژی حرارتی از طریق احتراق سوخت.
۳. پمپ سیرکولاسیون: برای گردش مداوم روغن در مدار بسته سیستم.
۴. منبع انبساط: جهت جبران افزایش حجم روغن در اثر حرارت.
۵. فیلتر و سیستم خنک‌کننده: جلوگیری از آلودگی و کنترل دمای برگشتی روغن.
۶. تابلو کنترل و حسگرها: شامل ترموستات، سنسور فشار و دمای ایمنی جهت کنترل خودکار.
نحوه عملکرد دیگ روغن داغ در خطوط تولید پیوسته
در خطوط تولیدی که عملیات حرارتی باید بدون وقفه و با دقت بالا انجام شود، دیگ روغن داغ نقش حیاتی دارد. روند عملکرد به‌صورت زیر است:
۱. مشعل با فرمان کنترلر روشن شده و حرارت را به کویل‌ها منتقل می‌کند.
۲. روغن حرارتی در اثر تماس غیرمستقیم گرم می‌شود.
۳. پمپ گردش، روغن گرم را به تجهیزات حرارتی (خشک‌کن‌ها، مبدل‌ها یا قالب‌ها) ارسال می‌کند.
۴. پس از انتقال انرژی، روغن به دیگ بازمی‌گردد تا مجدداً گرم شود.
۵. این چرخه به‌صورت مداوم و خودکار در طول خط تولید ادامه دارد.
در نتیجه، سیستم می‌تواند دمایی ثابت و قابل تنظیم بین ۱۵۰ تا ۳۰۰ درجه سانتی‌گراد را فراهم کند، بدون نوسان یا توقف تولید.
مزایای استفاده از دیگ روغن داغ در خطوط پیوسته
- کنترل دقیق دما: حفظ پایداری حرارتی برای فرآیندهای حساس.
- مصرف انرژی کمتر: راندمان حرارتی بالای ۸۵٪ در مقایسه با بویلر بخار.
- ایمنی بیشتر: فشار کاری پایین، خطر انفجار بسیار کمتر.
- عدم نیاز به آب و بخار: کاهش خوردگی و رسوب در سیستم.
- کارکرد مداوم: مناسب برای خطوط تولید ۲۴ ساعته و فرآیندهای بدون توقف.
کاربردهای صنعتی دیگ روغن داغ
- صنایع قیر و آسفالت (گرم کردن مخازن و خط انتقال)
- صنایع غذایی (پخت و خشک‌کردن)
- صنایع چوب و MDF (پرس حرارتی)
- صنایع شیمیایی و رزین (پلیمریزاسیون و واکنش‌های گرمازا)
- صنایع نساجی (خشک‌کن پارچه و رنگرزی)
نکات مهم در نگهداری و بهره‌برداری
- استفاده از روغن حرارتی با کیفیت و مقاومت اکسیداسیونی بالا
- کنترل دوره‌ای فشار و دمای مدار بسته
- تعویض فیلترها و بازدید منبع انبساط
- تمیز کردن دودکش و مسیر احتراق برای جلوگیری از افت راندمان
- بررسی پمپ و یاتاقان‌ها به‌صورت ماهانه
خطاهای رایج در بهره‌برداری
۱. استفاده از روغن نامناسب یا آلوده.
۲. تنظیم نبودن شعله مشعل.
۳. کمبود جریان روغن و ایجاد نقاط داغ.
۴. بی‌توجهی به سرویس دوره‌ای سنسورها.
۵. نشت روغن از اتصالات مدار حرارتی.
طبق گزارش انجمن انرژی حرارتی ایران در سال ۲۰۲۵، بیش از ۵۵٪ خرابی‌های سیستم‌های روغن داغ به دلیل عدم سرویس دوره‌ای منبع انبساط و فیلترها رخ می‌دهد.
مقایسه دیگ روغن داغ با دیگ بخار
| ویژگی | دیگ روغن داغ | دیگ بخار |
|---|---|---|
| فشار کاری | پایین (۱ تا ۳ بار) | بالا (۱۰ تا ۲۵ بار) |
| دمای کاری | تا ۳۰۰°C | حداکثر ۱۸۰°C |
| مصرف انرژی | کمتر | بیشتر |
| نیاز به آب و بخار | ندارد | دارد |
| ایمنی | بالا | پایین‌تر |
| نگهداری | آسان | پیچیده |
نکات کلیدی
- دیگ روغن داغ با گردش مداوم روغن حرارتی در مدار بسته، دمای یکنواخت و کنترل‌شده‌ای تا ۳۰۰ درجه سانتی‌گراد ایجاد می‌کند.
- در خطوط تولید پیوسته، استفاده از بویلر روغن داغ باعث افزایش راندمان و کاهش توقف تولید می‌شود.
- تفاوت اصلی دیگ روغن داغ با بخار در فشار کاری پایین و انتقال غیرمستقیم حرارت است.
- برای عملکرد ایمن دیگ روغن داغ، باید روغن باکیفیت، پمپ سالم و منبع انبساط تمیز استفاده شود.
سوالات متداول
۱. دیگ روغن داغ چگونه کار می‌کند؟
با گرم کردن روغن حرارتی در مدار بسته و انتقال غیرمستقیم گرما به تجهیزات صنعتی.
۲. دمای کاری دیگ روغن داغ چقدر است؟
بین ۱۵۰ تا ۳۰۰ درجه سانتی‌گراد، بدون نیاز به فشار بالا.
۳. تفاوت دیگ روغن داغ با دیگ بخار چیست؟
در دیگ روغن داغ از روغن به‌جای آب استفاده می‌شود و فشار کاری بسیار پایین‌تر است.
۴. بهترین روغن برای دیگ روغن داغ چیست؟
روغن‌های سینتتیک با مقاومت حرارتی بالا و پایداری اکسیداسیونی مانند Therminol و Mobil SHC.
۵. چه صنایعی از دیگ روغن داغ استفاده می‌کنند؟
صنایع قیر، چوب، شیمیایی، نساجی و غذایی.
۶. سرویس دوره‌ای دیگ روغن داغ شامل چیست؟
بازرسی مشعل، تعویض فیلتر، کنترل سطح روغن و تست عملکرد سنسورها.
