فارسی
تولید کننده : نیرو بخار آراز
مقدمه
افت فشار در دیگ بخار یکی از مشکلات رایج در سیستم‌های گرمایشی و صنعتی است که می‌تواند باعث کاهش راندمان، آسیب به تجهیزات و حتی خطرات ایمنی شود. بسیاری از اپراتورها و مهندسان با مشاهده افت فشار، بدون بررسی دقیق دست به اقدام می‌زنند که اغلب مشکلات را تشدید می‌کند. در این مقاله به‌صورت جامع، علل رایج افت فشار در دیگ‌های بخار، روش‌های شناسایی و راهکارهای رفع آن را بررسی می‌کنیم تا عملکرد سیستم بهینه شود.
دیگ بخار چیست و اهمیت فشار در آن
دیگ بخار دستگاهی است که آب را به بخار تبدیل می‌کند و برای مصارف صنعتی و گرمایشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. فشار مناسب بخار برای انتقال حرارت، عملکرد تجهیزات جانبی و ایمنی سیستم ضروری است. گزارش‌های ASHRAE 2025 نشان می‌دهد که بیش از ۵۰٪ مشکلات دیگ بخار ناشی از افت فشار غیرطبیعی است که می‌تواند باعث توقف تولید یا آسیب به تجهیزات شود.
علل رایج افت فشار در دیگ بخار
نشت آب یا بخار
ترک در لوله‌ها، اتصالات یا شیرها، آسیب به منبع انبساط یا مخزن تغذیه، و مهره یا واشرهای معیوب می‌تواند باعث نشت و کاهش فشار شود.
رسوب و جرم‌گیری دیگ
تشکیل رسوبات آهکی و خوردگی داخلی جریان آب را محدود کرده و تبادل حرارت ناقص ایجاد می‌کند که افت فشار را به همراه دارد.
عملکرد نادرست شیرها و اتصالات
شیر اطمینان یا تخلیه باز مانده، شیرهای کنترل فشار خراب یا گیرپاژ شده، و انسداد خطوط ورودی و خروجی از دلایل دیگر افت فشار هستند.
کاهش سطح آب یا مشکلات منبع تغذیه
تبخیر بیش از حد، نشتی منبع تغذیه، پمپ‌های تغذیه معیوب یا سنسورهای سطح آب خراب باعث کاهش فشار دیگ می‌شوند.
فشار محیط و تنظیم نادرست سیستم
تنظیم نادرست فشار کاری، کاهش فشار شبکه تغذیه آب و خرابی مانومتر یا سنسور فشار نیز باعث افت فشار می‌شوند.
روش‌های شناسایی علل افت فشار
بازرسی بصری و آزمون نشت
بررسی لوله‌ها، شیرها و اتصالات و استفاده از مواد نشتی‌یاب یا اسپری صابون برای تشخیص نشت.
اندازه‌گیری سطح آب و فشار
بررسی سطح آب دیگ با چشم و سنسورها و مقایسه فشار با نمودارهای عملیاتی.
بررسی رسوبات داخلی
باز کردن دیگ در شرایط تعمیرات دوره‌ای و آزمایش نمونه آب برای تشخیص جرم و املاح.
آزمون عملکرد تجهیزات جانبی
بررسی پمپ تغذیه و شیرهای کنترل و تست عملکرد مانومتر و سنسورها.
روش‌های رفع افت فشار در دیگ بخار
تعمیر یا تعویض نشت‌ها
تعویض واشرها و مهره‌های معیوب، تعمیر یا تعویض لوله‌ها و شیرهای آسیب‌دیده و استفاده از جوشکاری مقاوم در شرایط لازم.
رسوب‌زدایی و نگهداری دوره‌ای
پاکسازی داخلی دیگ با محلول ضد رسوب، اجرای برنامه نگهداری پیشگیرانه سالانه و استفاده از آب نرم یا سیستم‌های سختی‌گیر.
تعمیر و تنظیم تجهیزات
تعمیر شیرهای کنترل فشار و اطمینان، تنظیم فشار کاری بر اساس استانداردهای ASME 2025 و بررسی و تعمیر پمپ‌های تغذیه.
بهینه‌سازی سطح آب و تغذیه
کنترل خودکار سطح آب با سنسورهای دقیق، جایگزینی مخازن یا منبع تغذیه معیوب و نصب سیستم هشدار کاهش فشار یا سطح آب.
نکات عملی برای جلوگیری از افت فشار
همیشه از آب تغذیه با کیفیت استفاده کنید.
رسوبات داخلی را هر ۶ ماه یکبار بررسی و پاکسازی کنید.
شیرها و اتصالات را دوره‌ای تست و نگهداری کنید.
فشار دیگ و سطح آب را روزانه پایش کنید.
برنامه تعمیر و نگهداری منظم برای دیگ‌ها تدوین کنید.
جدول مقایسه روش‌های رفع افت فشار
| روش رفع افت فشار | سرعت اثر | هزینه | کاربرد |
|---|---|---|---|
| تعمیر نشت‌ها | بالا | متوسط | تمام دیگ‌ها |
| رسوب‌زدایی | متوسط | متوسط | دیگ‌های با رسوب |
| تعمیر تجهیزات کنترل | بالا | پایین | دیگ‌های صنعتی |
| بهینه‌سازی تغذیه و سطح | بالا | متوسط | دیگ‌های بزرگ |
نکات کلیدی
رایج‌ترین علت افت فشار در دیگ بخار نشت آب یا بخار است که باید با بازدید و تعمیر فوری رفع شود.
رسوبات داخلی دیگ باعث کاهش جریان و افت فشار می‌شوند؛ رسوب‌زدایی دوره‌ای ضروری است.
برای جلوگیری از افت فشار، سطح آب و فشار دیگ باید همواره پایش و تجهیزات کنترل بررسی شوند.
روش‌های مدرن رفع افت فشار شامل رسوب‌زدایی، تعمیر تجهیزات و کنترل خودکار سطح آب است.
سوالات متداول
چرا دیگ بخار دچار افت فشار می‌شود؟
به دلیل نشت، رسوب، عملکرد نادرست شیرها یا کاهش سطح آب در سیستم.
چگونه افت فشار دیگ بخار را رفع کنیم؟
با تعمیر نشت‌ها، رسوب‌زدایی، تنظیم تجهیزات و بهینه‌سازی سطح آب.
آیا رسوب باعث افت فشار می‌شود؟
بله، رسوبات جریان آب را محدود کرده و فشار بخار را کاهش می‌دهند.
کمبود سطح آب چه تاثیری بر فشار دیگ دارد؟
باعث افت فشار، افزایش دمای بخار و خطرات ایمنی می‌شود.
بهترین روش پایش فشار دیگ چیست؟
استفاده از مانومتر دقیق و سیستم هشدار خودکار برای سطح آب و فشار.
آیا می‌توان بدون توقف دیگ، افت فشار را رفع کرد؟
در برخی موارد با تعمیر سریع نشت‌ها و تنظیم شیرها، بدون توقف کامل امکان‌پذیر است.
